Mgogoro Tanga Cement: Uamuzi ufanywe kwa kuzingatia sheria, asema mwanasheria
Mgogoro wa utwaaji kiwanda Cha saruji ya Tanga uliendelea mwishoni mwa wiki wakati wakili wa kesi hiyo akiwataka wahusika kuheshimu sheria.
Melchisedeck Lutema, ambaye aliwawakilisha walalamikaji katika ombi lao lililowasilishwa kwenye Mahakama ya Ushindani wa Haki (FCT) dhidi ya uamuzi wa Tume ya Ushindani wa Haki (FCC) wa kuidhinisha muungano huo, alisema katika nchi inayoheshimu utawala wa sheria, hakuna namna upataji unaweza kuendelea bila hukumu hiyo kupingwa kwanza kwa mujibu wa sheria.
Mnamo Oktoba 2021, Scancem International DA (Scancem) – kampuni tanzu ya Heidelberg Cement AG, inayomiliki kampuni ya Tanzania Portland Cement Limited Plc (Twiga Cement) – na AfriSam Mauritius Investment Holdings Limited, mmiliki wa Tanga Cement, walikubali kwamba kampuni ya zamani ipate asilimia 68.33. hisa za Tanga Cement
Awali, FCC iliidhinisha ununuzi huo, lakini uamuzi huo ulibatilishwa na Mahakama ya Awali ya FCT katika uamuzi wake wa Septemba 23, 2022 baada ya Kampuni ya Chalinze Cement Limited na Jumuiya ya Kutetea Watumiaji Tanzania (TCAS) kukata rufaa kupinga uamuzi huo
Hata hivyo zabuni ya utwaaji kiwanda hicho Cha Saruji Cha Tanga ilianzishwa upya Desemba 2022 na Februari 11, 2023, FCC ilitangaza kwamba ilikuwa ikitafuta maoni ya umma kuhusu iwapo upataji huo unapaswa kuidhinishwa au la.
Kulingana na Bw Lutema, kuanzisha upya mchakato huo hakujabatilisha uamuzi wa Septemba 23, 2022 FCT ambao ulitolewa na Jaji Salma Maghimbi, Dkt Godwill Wanga na Bw Boniface Nyamo-Hanga
Akizungumzia Utawala wa sheria juu ya kadhia hiyo ya kuuzwa kwa Tanga Cement, alisema uamuzi huo unasalia kuwa halali na mchakato wowote ambao hauheshimu uamuzi huo ni wa kudharau FCT,” alisema Bw Lugema.
Alisema iwapo Scancem na FCC hawakuridhika na uamuzi huo, walipaswa kutuma maombi ya kuhakikiwa, kufanyiwa marekebisho au kukata rufaa dhidi yake.
Matamshi yake yalionekana kuguswa na kile ambacho mwenyekiti wa FCC Aggrey Mulimuka na mkurugenzi mkuu wa FCC William Erio waliwaambia waandishi wa habari jijini Dar es Salaam hivi karibuni.
Dk Mlimuka alisema mahakama hiyo ilitupilia mbali maombi ya kwanza ya kuunganishwa, lakini maombi ya pili yaliwasilishwa.
“Ikiwa muunganisho ulikataliwa mwaka jana, haimaanishi kuwa kukataliwa ni kwa muda usiojulikana.
Ikiwa shauri itabadilika, basi uamuzi unaweza kuwa tofauti.
Hatuwezi kutegemea kilichotokea mwaka jana.
“Tutaeleza FCT kwamba tunaamini kuwa mambo yamebadilika na kiwango cha kawaida ni kwamba ombi la kuunganishwa lililokataliwa linaweza kuwasilishwa tena katika mazingira tofauti,” alisema Dk Mlimuka .
Hata hivyo Lugema alisema waliopinga muungano huo waliomba wapewe ushahidi thabiti unaoonyesha kuwa kumekuwa na mabadiliko katika hali ya soko na takwimu kati ya Septemba 2022 uamuzi wa FCT ulipotolewa na Desemba 2022 wakati maombi mapya yalipowasilishwa na kwamba mpaka muda huo hakuna ushahidi madhubuti uliotolewa.
“Kilichofuata ni kwamba warufani waliambiwa wawasilishe hoja zao za kupinga kuunganishwa kwa maandishi hadi saa 10 Februari 28, 2023 mjini Dodoma. Walifanya hivyo, lakini siku hiyohiyo, kibali kilitolewa na mawasilisho yakakataliwa.
Unaweza kujiuliza ilichukua muda gani kupitia hoja zote – ambazo zilijumlisha makumi ya kurasa – na bado wakaweza kufikia uamuzi na kuandaa Cheti cha Kuunganishwa siku hiyo hiyo,” Bw Lugema alihoji.
Alisema wakata rufaa walihofia kwamba wanaweza kutumika kama muhuri wa mpira kwa mchakato wa kuidhinisha ambao tayari ulikuwa umeamuliwa.
Sheria ya FCC inahitaji ubia wowote usizidi kiwango cha juu cha asilimia 35 ya hisa ya soko ili kuhakikisha ushindani wa haki.
Hata hivyo, Dk Mlimuka alisema hivi karibuni kulikuwa na matukio ambapo muunganisho uliidhinishwa na kusababisha taasisi kumiliki soko kwa asilimia 40, lakini kwa masharti.
Katika sura nyingine mpya ya sakata hilo, Machi 2023, Mamlaka ya Usajili wa Biashara na Leseni (Brela) iliifutia usajili Chalinze Cement kwa kile kilichodaiwa kushindwa kuwasilisha ripoti zake za mwaka za kodi, lakini Lugema alisema hilo halijabadilisha chochote kisheria.
“Sheria inafanya kazi kwa kuangalia nyuma na hivyo kama Chalinze imefutiwa usajili au la, hiyo haibadilishi uamuzi wa Septemba 2022, ambao haujapingwa au kubatilishwa na chombo chochote cha sheria nchini Tanzania,” alisema.
Kuhusu madai kwamba nchi inakatisha tamaa wawekezaji, Bw. Lugema alisema hiyo ni “hoja nyingine isiyo na maana” kwa sababu hata wawekezaji wa Tanzania wanaweza kupata fedha za kununua Tanga Cement kwa urahisi.
“Nani alisema kuwa mnunuzi wa Tanga Cement ndiye pekee anayehusika katika sakata hili?” alihoji, akiongeza kuwa itakuwa sawa na kuunga mkono uharamu kwa kisingizio cha kukatisha tamaa wawekezaji.
Bw Lugema alisema ni jambo la busara kwa uamuzi unaogusa watumiaji, kundi la walaji lihusishwe ili uamuzi wowote utakaotolewa uwe wa kuweka maslahi yao mbele.
Sakata hilo tangu kuibuliwa kwake imezaa kesi kadhaa, huku baadhi ya watu wakiwasilisha maombi mahakamani na FCT, wakidai kuwa mdhibiti alipuuza uamuzi wa FCT.
Mojawapo ya maombi yanayozungumziwa ni yale ya mtu aliyetajwa kwa jina la Peter Hellar, ambaye aliwasilisha ombi Na. 8 ya 2023 katika FCT ambapo waliojibu walikuwa FCC, Scancem International DA, Fayaz Bhojani, William Erio na Hakan Gurdal.
Katika ombi hilo, mwombaji aliiomba mahakama kutoa amri ya muda ya aliyekuwa mshirika mwingine dhidi ya muunganisho uliokusudiwa kama ilivyotangazwa na FCC mnamo Februari 11, 2023.
Pia aliiomba mahakama hiyo kuwa endapo muunganisho huo utakubaliwa au unakaribia kutekelezwa au utatolewa wakati wa kusikilizwa kwa maombi hayo, basi amri itolewe kuzuia Wakala wa Usajili wa Biashara na Leseni (Brela). , Mamlaka ya Masoko ya Mitaji na Dhamana (CMSA) na Soko la Hisa la Dar es Salaam (DSE) kutosajili au kutekeleza vinginevyo kitendo au hatua yoyote itakayofuatia utekelezaji wa muunganisho huo
“Ilikuwa ni maoni ya mwombaji kwamba kwa kuanza mapitio na uchunguzi wa muunganisho uliokusudiwa, wahojiwa watano walikuwa wakitenda kinyume na maagizo ya FCT katika uamuzi wake wa Septemba 23, 2022 kuhusu suala hilo.
Na katika hukumu yake iliyotolewa Machi 24, 2023, jopo la FCT lililokuwa chini ya uenyekiti wa Jaji Salma Maghimbi na Dk Onesmo Kyauke na Dk Godwill Wanga wakiwa wajumbe, liliunga mkono upande wa mleta maombi.
